De omgekeerde vraag bij JO12
Stel je eens voor: een voetbalteam van bijna-pubers die onderling het spelplezier verpesten. Zelfs tijdens een wedstrijd. Dit is het verhaal van een trainer van een voetbalvereniging in Gouda, die ons vertelde hoe in het JO12 team de sfeer niet altijd even prettig was.
De vraag lijkt dan logisch: “Hoe vergroten we het spelplezier tijdens de wedstrijd?” We kunnen als club, stad of bond mooie plannen ontwikkelen om het spelplezier bij de jeugd te vergroten. Je kan als trainer daar op zitten wachten, of zelf actie ondernemen. In dit geval door het andersom stellen van de vraag. Dat is wat de trainer in dit geval deed.
“Hoe brengen we ons spelplezier tijdens de wedstrijd om zeep?”
Iedereen kon antwoorden roepen, hij noteerde ze op een groot vel dat aan de kleedkamerdeur hing.
“Na een tumultueuze donderdagavond wedstrijd met schelden op elkaar, heb ik een groot vel in de kleedkamer opgehangen. Daarop schreef ik de omgekeerde vraag: ‘Hoe brengen we het plezier tijdens de wedstrijd om zeep?’
De jongens kwamen zelf met antwoorden en ik schreef die op het grote vel op: elkaar uitschelden, het veld uit lopen, elkaar tackelen, commentaar leveren, schoppen. Er kwam van alles voorbij. Vervolgens stelde ik hen de vraag: ‘Ok, jongens, wat gebeurt er op dit moment?’ We hebben er met het team een aantal antwoorden uit gehaald. Een van de twee grootste blaaskaakjes zuchtte bij het zien van het rijtje: ‘Uhm… ik doe drie van de vier…’
De spelers kwamen zelf met ideeën om van dit rijtje juist een kracht te maken. Heel mooi om te zien dat ze zelf met oplossingen kwamen. De eerstvolgende wedstrijd was top. Wat een ander team in het veld! Ze speelden de tegenstander helemaal ondersteboven.”
De omgekeerde vraag: een andere aanpak
We zijn als mens geneigd om zo snel mogelijk naar de oplossing te gaan. Of eens flink in de pijn te wroeten als er in communicatie iets niet goed gaat. Maar wat als je het nu eens anders aanpakt?
Door de vraag een keer heel anders te stellen kan het zijn dat je tot nieuwe inzichten of ideeën komt. De voordelen van de omgekeerde vraag:
- Korte duur (+/- 10 minuten)
- Te doen met een grote groep, kleine groep of zelfs alleen
- Je ontdekt je eigen blinde vlekken
- Je ontdekt hoe anderen het zien
- Weerstand voorkomen / anders omgaan met weerstand
- Voorkomt lange of lastige discussies en zet de neuzen dezelfde kant op
Hoe zet je de omgekeerde vraag in?
De Omgekeerde vraag is een korte werkvorm die wij geregeld inzetten. Het is een hulpmiddel om de bekende denkpatronen te doorbreken. Een vergadering of brainstorm eens anders te starten.
Het doel van de omgekeerde vraag is niet tot nieuwe ideeën te komen. Het doel is valkuilen in beeld te brengen, zonder aloude discussies.
- Bepaal eerst de vraag
- Draai dan de vraag om. Tip: vermijd de woorden ‘niet’ of ‘geen’.
- Schrijf alle antwoorden op een groot vel, leesbaar voor iedereen
- Zijn alle antwoorden op? Omcirkel dan welke antwoorden de mensen herkennen uit de praktijk.
Het is een methodiek die helpt weerstand te voorkomen. Het leidt tot nieuwe inzichten en ‘O, ja’ momenten. Het is een opstap op daarna effectiever naar oplossingen en zelfs jaarplannen te gaan.
De valkuilen van de omgekeerde vraag
Een van de grootste valkuilen bij de omgekeerde vraag is dat oordelen de kop op steken. Daarom: elk antwoord is goed. Ga voor kwantiteit.
Ben je met een grotere groep, dan is het de uitdaging regie te houden over de hoeveelheid antwoorden. De valkuil is dat iemand drie keer iets roept en dat je het antwoord mist.
Bang voor een stilte? Wees gerust, dat komt bijna nooit voor. Komen er na 10 antwoorden geen nieuwe antwoorden bij? Ga niet zelf invullen door suggesties te geven.
Niet voor niets trainen we mensen in het effectief begeleiden van deze en andere tools. Een effectieve sessie leidt tot openheid, nieuwe ideeën, eigenaarschap en actie.
