De ‘Ja, maar…’ als afwijzing
Je kent het vast wel: dat ongemakkelijke gevoel wanneer een idee dat je inbrengt in een teamoverleg direct wordt afgekapt. Of die subtiele blik van een collega die aangeeft dat jouw manier van denken “anders” is.
Vaak wordt een reactie geïntroduceerd met ‘Ja, maar…’. Degene die de ‘Ja, maar…’ aanhoort ervaart het alsof een inbreng van tafel wordt geveegd. De deur klapt dicht. Je idee (of zelfs jijzelf) wordt… afgewezen.
Sociale afwijzing – of dat nu expliciet of subtiel is – heeft een diepgaande invloed op het brein. En het interessante is: ons brein verwerkt sociale afwijzing op een vergelijkbare manier als fysieke pijn.
In teams kan sociale afwijzing subtiel plaatsvinden. Denk aan:
- Ideeën die structureel worden genegeerd of afgekapt;
- Andersdenkenden die worden weggezet als ‘lastig’;
- Een teamcultuur waarin bepaalde communicatiestijlen domineren.
Maar denk ook aan beledigen, pesten, of uitsluiten.
Sociale afwijzing en het brein: een pijnlijke ervaring
Wanneer iemand zich buitengesloten voelt, kan de amygdala (ons emotionele alarmsysteem) in actie komen. Dit activeert een fight, flight of freeze-reactie, wat kan resulteren in weerstand, frustratie of juist terugtrekking. Dit is funest voor samenwerking en innovatie.
Onderzoek laat zien dat sociale afwijzing de dorsale anterieure cingulate cortex (dACC) en de anterior insula activeert – dezelfde gebieden die betrokken zijn bij fysieke pijn. Dat verklaart waarom afwijzing niet alleen vervelend voelt, maar soms echt ‘pijnlijk’ kan zijn.
Dit effect is diepgeworteld in onze evolutie: als sociale wezens was uitsluiting in de oertijd een serieuze bedreiging voor overleving.
Elkaars denkstijlen meer benutten
In teams waar je bewust bent van elkaars uiteenlopende denkstijlen, kan je afwijzing in communicatie voorkomen. In plaats van de ander als ‘tegenstander’ te zien, helpt het te snappen waar bepaalde vragen of reacties vandaan komen. De analisten stellen veel praktische vragen, de verbinders gaan goed op een positieve sfeer en de actie-gerichte types willen handelen. Aannames liggen op de loer en intenties worden echter niet altijd begrepen, met afwijzing als mogelijk gevolg. Ook onbedoeld.
Dit vraagt om een teamcultuur waarin:
- Psychologische veiligheid wordt geborgd, zodat teamleden zich vrij voelen om ideeën in te brengen.
- Bewust wordt omgegaan met weerstand, door te achterhalen welke onbewuste pijn of angst eronder ligt.
- Diverse denkstijlen worden erkend en gewaardeerd, in plaats van direct te worden afgewezen.
Ontdek jouw denkstijl(en)
Gesprekstechniek 1:
Bouw de ‘Ja, maar’ om naar ‘Ja, EN’
Teams die zich bewust zijn van de impact van sociale afwijzing, kunnen deze kennis gebruiken om hun communicatie te verbeteren. Door sociale acceptatie te vergroten – bijvoorbeeld door actief naar ieders inbreng te luisteren en verschillende perspectieven te waarderen – creëer je een omgeving waarin creativiteit en samenwerking kunnen ontwikkelen.
Wil je aan de slag met het versterken van communicatie en teamdynamiek? Start met het herkennen van de signalen van sociale afwijzing en experimenteer met de befriend-reactie. Kleine veranderingen kunnen een wereld van verschil maken!
Gesprekstechniek 2:
Voordat je een primaire reactie geeft op het idee dat degene naast je oppert, tel even tot 3 en… stel een wat- of een hoe-vraag.
Een hoe-vraag breekt een overleg open naar denken in kansen. Een wat vraag helpt ook iedereen nog eens goed een concept te overdenken.
En stel dat je een keer echt niets ziet in een idee, hoe kan jij zelf zorg dragen voor een dynamiek die niet ook een volgend overleg beïnvloed? En openheid blijft stimuleren?
4-daagse opleiding op open inschrijving
Start2Create traint professionals in tal van sectoren om uit de geijkte denkpaden te stappen. In gesprekken en in groepsverband.
Je leert tal van werkvormen en handvatten voor anders brainstormen en effectieve strategische sessies. Met een lach. Geen ideeën afwijzen, maar voortborduren op wat is gezegd en groepsdynamiek leren benutten om tot gedragen oplossingen te komen.
We geven je nieuwe kennis over het brein en we trainen je in verdiepende gesprekstechnieken. De tools zijn in te zetten in de eigen organisatie en daarbuiten.
Meer informatie
Startgesprek?
Plan ‘m in.