De Blauwe Stip
Ergens diep verscholen in de hersenstam bevindt zich de locus coeruleus. Nou denk je misschien, prachtig weetje voor neurowetenschappers! Toch introduceren we graag de locus coeruleus aan je, oftewel de ‘Blauwe Stip’. Dé bron van creativiteit. Kyra dook er verder in dankzij een artikel in New Scientist.
De locus coeruleus is letterlijk een blauw gepigmenteerde blob aan neuronen. Door het afvuren van noradrenaline bestuurt het je denkmodus en helpt het je brein aan creativiteit, focus en alertheid.
In dit artikel lees je hoe je je brein zo kan (leren) schakelen, dat je optimaal gebruik kan maken van creativiteit, focus en actie.
Waar zit die locus coeruleus?
Plaats een vinger op de achterkant van je schedel, ongeveer ter hoogte van de bovenkant van je oren. Hier, enkele centimeters achter je vinger, ligt de locus coeruleus – Latijn voor “blauwe stip”.
De grootte is slechts enkele millimeters, maar deze kleine structuur heeft een enórme invloed op je bewustzijn, je gedachten en je dagelijks functioneren. En: het tot stand komen van creativiteit en het realiseren van die creatieve gedachten.
Je brein als versnellingssysteem
Wat deze blauwe stip deed, bleef tot ver in de 20e eeuw een mysterie. Inmiddels weten we dat het de hoofdschakelaar is in ons brein. De versnellingen hebben invloed op creativiteit, focus en alertheid.
Versnelling 0: Slaap
Op een paar korte uitbarstingen van noradrenaline na, gebeurt er verder niet zo veel met de blauwe stip. Als er wat gebeurt, komt dit ten goede van je lange termijn geheugen.
Versnelling 1: Wakker worden of een lage basale activiteit.
In deze versnelling ben je vatbaar voor dagdromen en associatief denken, al ontbreekt de echte focus. Deze eerste versnelling is nuttig voor creatieve brainstormsessies of ontspannen activiteiten. Echter, hier vindt ook nog uitstelgedrag plaats. Het ontbreekt je nog wel aan focus om besluiten te maken, ideeën te concretiseren of taken op te pakken.
De opstap naar versnelling 2 is: je idee ophakken in kleine stappen of een tijdslimiet stellen.
Versnelling 2: Optimaal functioneren
Flexibel denken, informatieverwerking en convergente creativiteit. Het levert geregeld Aha en Oja momenten op.
In deze versnelling ontstaat ‘convergente creativiteit’, met momenten van inzicht en probleemoplossing. Het is de ideale versnelling voor analytische en creatieve uitdagingen die focus vereisen.
Versnelling 3: De Overdrive
In versnelling 3 maakt je brein nog meer noradrenaline aan, wat je alert maakt. Nuttig voor vecht- en vluchtreacties. Je bent echter minder in staat tot rationeel denken en sterke emoties (zoals angst of woede) kunnen ontstaan. Oorzaak: stress of intense druk.
Een milde 3e versnelling leidt tot gevoel van urgentie.
Een sterke 3e versnelling kan zelfs tot cognitieve blokkades leiden.
De optimale stand voor creatief denken
Versnelling 2 van de locus coeruleus is vergelijkbaar met de flow die je ervaart tijdens sporten: een perfecte balans tussen alertheid en ontspanning, waarin alles moeiteloos lijkt te gaan. In deze stand ben je scherp, flexibel en open voor nieuwe ideeën – ideaal voor brainstorms en creatief denken.
Technieken zoals ademhalingsoefeningen, mindfulness, doodlen of een korte wandeling kunnen je helpen in deze staat te komen, terwijl regelmatige pauzes zorgen dat je in de flow blijft.
Associatie denktechnieken en werkvormen die helpen bij het maken van keuzes, ondersteunen het analytisch en logisch denkvermogen.
Uit de ‘Ja, maar’ en in de ‘Ja, EN!’
Het mooie is, iedereen is creatief. Het vergt soms alleen wat bewuster schakelen om in de juiste stand te komen.
- Benut versnelling 1 door je gedachten gewoon eens hun beloop te laten of te dagdromen, en niet alles tot in perfectie uit te denken.
- Zorg voor het bevorderen van actie, zoals een kleine pilot, zodat je ook (met elkaar) ideeën kunt finetunen en testen. Een gerichte tweede versnelling dus.
- Hoor je veel ‘Ja, maar…’ in de groep en zien mensen vooral risico’s? Benut dan creatieve werkvormen om terug te schakelen naar een andere versnelling. Ga niet meteen voor het beste idee, maar eerst zo veel mogelijk (kwantiteit boven kwaliteit) en stel oordelen uit.
- Herken ook wanneer het wroeten in een bepaald vraagstuk te veel frustratie of stress oplevert en je meer gebaat bent bij terugschakelen van versnelling 3 naar 2, of zelfs naar 1.
- Las voldoende pauzes in om je brein ook rust te gunnen.
Start2Create begeleidt het creatief denkproces bij tal van organisaties. Ook kan je de werkvormen leren in de opleiding. Handig om je eigen brein te benutten, alsook de denkkracht van groepen optimaal te faciliteren.